Enflasyon muhasebesi, işletmelerin finansal tablolarını enflasyonun etkilerini dikkate alarak düzenlediği bir muhasebe yöntemidir. Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde, geleneksel muhasebe yöntemleri enflasyonun yarattığı değer kayıplarını yeterince yansıtamaz. Bu durum, işletmelerin varlıklarının ve borçlarının gerçek değerini göstermekte zorluk yaratır. Enflasyon muhasebesi, finansal tabloların enflasyona göre düzeltilmesini sağlar ve böylece işletmelerin gerçek mali durumunu daha doğru bir şekilde yansıtır.

Enflasyon Muhasebesinin Temel Prensipleri

Enflasyon muhasebesi uygulamaları, birkaç temel prensibe dayanır:

1. Paranın Zaman Değeri: Paranın bugünkü değeri, gelecekteki değerinden farklıdır. Enflasyon muhasebesi, bu farkı hesaba katarak mali tabloları düzenler.
2. Varlık ve Yükümlülüklerin Yeniden Değerlemesi: Enflasyonun etkisiyle varlık ve borçlar, başlangıçtaki değerlerinden farklı hale gelir. Bu yöntem, varlıkların ve yükümlülüklerin güncel değerlerini yansıtır.
3. Satışların ve Maliyetlerin Düzeltilmesi: Satış gelirleri ve maliyetler, enflasyon oranına göre düzeltilir, böylece gerçek karlılık durumu ortaya çıkar.

Uygulama Örneği: Bir Şirketin Enflasyon Muhasebesi

ABC A.Ş., üretim yapan bir işletme olsun. Yıl başında şirketin makine parkı 1 milyon TL değerindedir. Ancak, yıl içinde %20 enflasyon yaşanmıştır. Geleneksel muhasebe yönteminde, makine parkı hala 1 milyon TL olarak gösterilir. Ancak enflasyon muhasebesi uygulandığında, makine parkının değeri enflasyon oranı kadar artırılır ve yeni değeri 1,2 milyon TL olarak yeniden hesaplanır.

Bu düzeltme, şirketin mali tablolarının daha gerçekçi olmasını sağlar. Örneğin, bu varlığın amortisman giderleri de yeni değer üzerinden hesaplanarak daha doğru maliyet hesaplamaları yapılır. Bu sayede, ABC A.Ş.’nin finansal tabloları, enflasyonun etkilerini daha doğru bir şekilde yansıtır ve yatırımcılar, yöneticiler ve diğer paydaşlar için daha güvenilir bilgiler sunar.

Kimler Enflasyon Muhasebesine Tabidir

Bilanço usulüne göre defter tutan kolektif, adi komandit ve adi şirketler de dâhil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi ödemekle yükümlü tüm şirketler, tüzel kişilikler ve işletmeler enflasyon muhasebesi uygulamasına tabidir.

2023 yılında kurulan şirketler de taslak tebliğe göre enflasyon muhasebesini uygulamakla yükümlüdürler.

Hangi Değerler Enflasyon Düzeltmesine Tabidir

2023 ve sonraki dönemlerde bilançoda dönem sonu bakiyesi olan ve parasal olmayan kıymet olarak tarif edilen bilanço kalemleri enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

Parasal Olmayan Kalemlere örnek;

• Hammaddeler, mamuller, ticari mallar gibi stok kalemleri
• Bina, arsa, makine ve teçhizat gibi sabit kıymetler ve bunların birikmiş amortismanları
• Gelecek yıllara ait giderler ve gelirler
• Parasal kıymet olmayan avanslar
• Sermaye gibi özkaynak hesapları

Enflasyon Düzeltmesinin Kar/Zarara Etkisi Nedir

• 2023 yılı bilançosuna uygulanacak enflasyon muhasebesi farkları 2023 gelir/gider tablosuna etki etmez. Bu yıl oluşan kâr zararlar geçmiş yıl kâr zarar hesabına aktarılır.
• Stoklarda 2023 yılında uygulanan enflasyon farkları sonucu oluşacak yeni maliyet değeri üzerinden 2024 satılan malın maliyetleri hesaplanır dolayısı ile stok değer değişiminin kâr zarara etkisi vardır.
• Sabit kıymetlerdeki 2023 yılına değer artışları 2024 ve sonraki faydalı ömründe amortisman ayrılarak giderleştirilir. Dolayısı ile bu işlem dönem kâr zarar tablosunu etkiler.
• Enflasyon muhasebesi uygulanmış sabit kıymet satışlarına da bu artışın etkisi olacağından sabit kıymet satışı ile sonraki dönemlerde kâr zarara etkisi olacaktır.
• Ayrıca 2023 de hesaplanan enflasyon farkları nedeni ile oluşan geçmiş yıl karlarının işletmeden çekilmesi gibi nedenlerle vergi yükümlülüğü doğurabilir.

Sonuç: Enflasyon Muhasebesinin İşletmelere Katkıları

Enflasyon muhasebesi, özellikle enflasyon oranlarının yüksek olduğu dönemlerde, işletmelerin finansal durumlarını doğru bir şekilde yansıtabilmeleri için kritik bir araçtır. Doğru uygulandığında, bu yöntem sayesinde işletmeler gerçek mali durumlarını ve performanslarını daha iyi yönetebilir, stratejik kararlarını daha sağlam bir zemine oturtabilirler.

Nebim V3 ile Enflasyon Düzeltmesi İşlemleri Nasıl Yapılır

• Bilanço hesaplarının parasal kıymet olup olmadığı belirlenip hesap planında tanımlanması yapılır, ilgili hesaplar için enflasyon muhasebesi fark kayıtlarının tanımlanması yapılır.
• 2023 defter değerlerinin bulunarak düzeltmeye esas tutarlar ve düzeltmeye esas tarihleri belirlenir ve Nebim V3 Enflasyon düzeltme uygulamasına bu değerlerin tarihleri tanımlanır.
• Dönem sonu enflasyon muhasebe işlemleri Nebim V3 uygulamasında tamamlanır ve enflasyon muhasebesi kayıtları oluşturulur.
• Dönem sonu oluşan enflasyon fark hesabı geçmiş yıl kâr zarar kaydı atılır ve bilanço kapatılır.
• 2023 yılında bu hazırlıkların başlaması ile birlikte kurumlar ve gelir beyannamelerinin hazırlanmasına kadar işlemler tamamlanır.
• 2024 yılı ve şartların oluşması durumunda takip eden yıllarda geçici vergi dönemleri ve dönem sonu bilançolarında enflasyon düzeltmeleri yapılmaya devam edilir.

Nebim V3 ile Düzeltmeye Esas Veriler Nasıl Hesaplanır

• Dönem sonu bakiyesi olan hesaplar için düzeltmeye esas tarih ve tutarlar hazırlanır
• Yurt içi ÜFE değerlerinin tanımlanması, Nebim V3 uygulaması 2004 yılından itibaren tanımlanır.
• Düzeltmeye esas tarih ile enflasyon muhasebesinin uygulanacağı dönem arasındaki düzeltme katsayısı program tarafından otomatik oluşturulur ve enflasyon muhasebesi fişleri oluşturulur.